Soạn bài Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài chương trình sách mới

1. Soạn bài Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài: Tìm hiểu chung

1.1 Tác giả Nguyễn Huy Tưởng

a. Tác giả

- Nguyễn Huy Tưởng sinh năm 1912 mất năm 1960 trong một gia đình nhà nho yêu nước tại Từ Sơn, Bắc Ninh.

- Từ năm 18 tuổi ông đã tham gia các hoạt động yêu nước ở Hải Phòng.

- Đến năm 1945 ông tham gia biên tập cho tạp chí Tiên Phong Văn hóa cứu quốc.

- Sau cách mạng thành công ông nắm vị trí Tổng thư ký Ban trung ương đời sống mới.

- Đến năm 1954 ông làm ủy viên của Hội nhà văn Việt Nam.

b. Sự nghiệp sáng tác

- Chủ đề cảm hứng chủ yếu của ông là viết về lĩnh vực lịch sử nhằm bày tỏ lòng yêu nước và triết lý sống của bản thân.

- Ông có các tác phẩm nổi tiếng như: Kịch Vũ Như Tô sáng tác năm 1941, kịch Bắc Sơn sáng tác năm 1946, tiểu thuyết Sống mãi với thủ đô viết năm 1961,...

1.2 Tác phẩm Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài

a. Hoàn cảnh ra đời

Tác giả Nguyễn Huy Tưởng đã sử dụng một câu chuyện có thật vào năm 1516 để làm cốt truyện. Đây là năm vua Lê Tương Dực đã sai Vũ Như Tô xây điện có 100 nóc cùng với công trình quy mô đồ sộ Cửu Trùng Đài để thỏa mãn sự ăn chơi sa đọa của mình.

b. Tóm tắt

Tác phẩm xoay quanh nhân vật chính là Vũ Như Tô. Ông là một kiến trúc sư đại tài của thời đại, là một người nghệ sĩ chính trực trọng tình trọng nghĩa. Nhưng ông lại sinh ra ở thời loạn lạc có vua là bạo quân Lê Tương Dực sống xa hoa trụy lạc. Vua đã sai ông, ép ông xây dựng một công trình lớn có tên Cửu Trùng Đài làm nơi ăn chơi với đám cung nữ. Một phần do bị ép, một phần muốn cống hiến năng lực của bản thân cho các công trình của đất nước, Vũ Như Tô đã hết lòng xây dựng Cửu trùng đài. Nhưng thực tế, công trình này lại làm cho dân chúng thêm cực khổ, khiến nhân dân phẫn nộ quyết nổi dậy thiêu rụi Cửu trùng đài, xử tử Vũ Như Tô.

c. Giá trị nội dung và nghệ thuật

- Giá trị nội dung: Qua bi kịch của nhân tài Vũ Như Tô, tác giả đã nêu lên một vấn đề nhức nhối về khoảng cách giữa nghệ thuật với đời sống. Sự khác nhau giữa nghệ thuật thẩm mỹ cao siêu với thực tế đói nghèo của nhân dân.

- Giá trị nghệ thuật:

• Tác giả đã xây dựng chuỗi mâu thuẫn liên tục để đẩy tấn bi kịch lên tận cùng.

• Sử dụng ngôn ngữ chọn lọc, có tính khái quát tổng hợp.

• Các nhân vật được xây dựng hình ảnh rất khéo léo, được khắc họa tính cách chân thực thông qua từng chi tiết ngôn ngữ, tâm trạng và cả hành động.

>> Xem thêm: Soạn văn 11 chi tiết

2. Soạn bài Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài kết nối tri thức

2.1 Trả lời câu hỏi trong khi đọc văn bản

Câu 1: Lời thoại và hành động thể hiện thái độ gì của các nhân vật?

• Vũ Như Tô: Ông cảm thấy bất ngờ khi người dân cho rằng việc xây Cửu trùng đài của ông là sai. Ông vẫn tự tin vào những điều mình làm và không cho rằng mình có tội.

• Đan Thiềm: Lo lắng khuyên Vũ Như Tô trốn đi

Câu 2: Tình huống kịch được miêu tả trong lớp I là gì?

• Người dân không cần Cửu trùng đài vì để xây dựng công trình này đã khiến cho nhân dân ngày càng đói nghèo

Câu 3: Bối cảnh nào được tái hiện thông qua các chỉ dẫn sân khấu.

• Bối cảnh tiếng quân ầm ầm, tiếng ngựa hí, tiếng chiêng tiếng trống khi nhân dân nổi lên.

Câu 4: Chú ý thái độ của Vũ Như Tô, Đan Thiềm khi Nguyễn Vũ xuất hiện

Khi Nguyễn Vũ xuất hiện:

• Đan Thiềm cảm thấy lo lắng. Hết lời khuyên Vũ Như Tô chạy trốn.

• Vũ Như Tô cảm thấy bình thường vì với ông việc xây Cửu Trùng Đài là cho lợi ích chung. Ông không hề làm gì sai không thẹn với lương tâm nên ông nhất quyết không chạy.

Câu 5: Sự kiện nào được miêu tả trong lớp III.

• Cái chết cả vua và Nguyễn Vũ, sự làm phản của Trịnh Duy Sản.

Câu 6: Sự kiện nào được miêu tả trong lớp IV.

• Trong lớp IV là tình thế nguy cấp khi vua chết, Nguyễn Hoằng Dụ lập tức mang quân đến đốt kinh thành, nhân dân quá nửa theo phe địch.

Câu 7: Chú ý sự khác biệt trong hành động, thái độ của các nhân vật trong tình thế nguy ngập.

• Vũ Như Tô: phản đối việc phá Cửu Trùng Đài

• Nội gián: ủng hộ việc phá hủy Cửu Trùng Đài.

Câu 8: Chú ý thái độ của Vũ Như Tô và Đan Thiềm.

• Vũ Như Tô: bình tĩnh vì luôn tin rằng mình không sai.

• Đan Thiềm: vội vàng giục Vũ Như Tô bỏ trốn.

Câu 9: Chú ý hành động của đám cung nữ và quân nổi loạn.

• Đám cung nữ: Quỳ vội van xin,liên tục đổ mọi lỗi lên Đan Thiềm.

• Quân nổi loạn: trực tiếp bắt đám cung nữ.

Câu 10: Hành động, lời thoại của Vũ Như Tô và Đan Thiềm thể hiện thái độ gì của nhân vật?

• Vũ Như Tô: Hiên ngang không sợ chết, không khuất phục trước quân nổi loạn

• Đan Thiềm: Van xin tha cho Vũ Như Tô

Câu 11: Chú ý sự đối lập trong lời thoại, hành động của Vũ Như Tô và đám quân sĩ.

• Vũ Như Tô: Khẳng định tin rằng mình không có tội. Xây Cửu trùng đài là vì đất nước.

• Đám quân sĩ: Oán trách Vũ Như Tô vì cửu trùng đài mà bao con người đã hy sinh ngã xuống

Câu 12: Chú ý thái độ của Vũ Như Tô khi biết Cửu Trùng Đài bị đốt cháy.

• Vũ Như Tô đau đớn gục ngã khi biết Cửu trùng đài đã bị đốt cháy.

2.2 Trả lời câu hỏi sau khi đọc văn bản

Câu 1 trang 141 SGK Văn 11/1 Kết nối tri thức

Tóm tắt các sự kiện chính trong đoạn trích. Bạn có nhận xét gì về diễn biến của các sự kiện?

• Đan Thiềm khuyên Vũ Như Tô bỏ trốn. Bởi lúc này toàn dân đã nhận định rằng ông là kẻ tội nhân, là thủ phạm khiến cho bao gia đình ly tán khi thanh niên bị bắt đi xây dựng Cửu trùng đài.

• Trịnh Duy Sản âm mưu với Trịnh Tri Sâm và Lê Quang Đô hòng lập vua mới.

• Hoàng thượng qua đời

• Nguyễn Vũ tự tử

• Nguyễn Hoàng Dục kéo quân đến đốt kinh thành ngay khi biết tin nhà vua qua đời. Những người thợ xây dựng Cửu trùng đài quá nửa đã theo phe quân nổi loạn

• Vũ Như Tô vẫn tin mình trong sạch dù cho Đan Thiềm hết sức khuyên nhủ ông chạy trốn đi để bảo toàn tính mạng.

• Quân nổi loạn bắt hết cung nữ, đốt cửu trùng đài

• Đan Thiềm cầu xin tha chết cho Vũ Như Tô dù có phải thay bằng tính mạng của mình. Đây chính là thái độ trọng nhân tài của cô.

• Vũ Như Tô vĩnh biệt Đan Thiềm và Cửu trùng đài.

• Các sự kiện hay diễn biến của tác phẩm đều xoay quanh cuộc đời nhân vật Vũ Như Tô.

Câu 2 trang 141 SGK Văn 11/1 Kết nối tri thức

Tình huống kịch được miêu tả trong đoạn trích là gì? Trước tình huống đó, mỗi nhân vật đã có những phản ứng, hành động như thế nào? Những phản ứng, hành động đó thể hiện đặc điểm tính cách gì của nhân vật?

• Tình huống kịch: mâu thuẫn giữa nhà nghệ thuật với thực tế người dân thực hiện công trình đó. Lợi dụng triều đình rối ren khi vua mất, quân phản nghịch đã nổi dậy đốt Cửu trùng đài

• Phản ứng của các nhân vật:

• Vũ Như Tô: bình thản khi luôn khẳng định mình không sai, mình vẫn luôn vì đất nước.

• Đan Thiềm: Lo lắng giục Vũ Như Tô chạy trốn.

• Qua những phản ứng và hành động đó ta có thể thấy được bản chất tốt đẹp của Đan Thiềm khi cô luôn yêu cái đẹp trọng người tài, sẵn sàng hy sinh thân mình bảo vệ cái đẹp. Còn Vũ Như Tô là người tài giỏi chính trực không khuất phục trước bất cứ ai nhưng lại quá không hiểu cuộc sống.

Đăng ký ngay khóa học PAS THPT để được lên lộ trình ôn thi tốt nghiệp sớm nhất!

Câu 3 trang 141 SGK Văn 11/1 Kết nối tri thức

Tình huống kịch được miêu tả trong đoạn trích là gì? Trước tình huống đó, mỗi nhân vật đã có những phản ứng, hành động như thế nào? Những phản ứng, hành động đó thể hiện đặc điểm tính cách gì của nhân vật?

• Xung đột chính

• Tầng lớp thống trị với tầng lớp bị trị

• Vũ Như Tô với những người thợ xây

• Nghệ thuật với đời sống.

Câu 4 trang 141 SGK Văn 11/1 Kết nối tri thức

Phân tích diễn biến tâm trạng của Vũ Như Tô được thể hiện trong đoạn trích (dựa vào các lời thoại và hành động của nhân vật).

• Khi bị vua ép ông thề chết không làm, không khuất phục trước tiền bạc của cải. Nhưng khi nghĩ tác phẩm này sẽ làm đẹp cho đất nước thì ông đã vì nghệ thuật mà quên đi thực tế đời sống.

• Ông quyết không trốn chạy không sợ hãi khi dân chúng nổi loạn

• Vũ Như Tô vừa là nạn nhân vừa là tội nhân khi ông hết mình vì nghệ thuật không nhận ra cái sai của mình.

• Ông đau đớn xót xa khi đứa con tinh thần của mình bị thiêu rụi.

Câu 5 trang 141 SGK Văn 11/1 Kết nối tri thức

Hình tượng Cửu Trùng Đài trong vở kịch có ý nghĩa gì? Bạn có suy nghĩ gì về những phản ứng khác nhau của các nhân vật khi Cửu Trùng Đài bị đốt cháy?

• Ý nghĩa của Cửu trùng đài:

• Với Vũ Như Tô và Đan Thiềm: đây là ước mơ của người làm nghệ thuật, muốn để lại tác phẩm cho đời

• Với vua chúa triều đình: là thứ khẳng định đẳng cấp, là biểu tượng cho quyền lực giàu có. Đây chính là minh chứng cho sự xa hoa thối nát của chế độ khi mà đất nước nhân dân còn khổ nhưng vua quan lẫn ăn chơi xa đọa.

• Với nhân dân: là xương máu của bao con người, là sự thù với giai cấp thống trị. Đây chính là nợ máu, là sự căm thù chồng chất với thời đại với chế độ đương thời.

• Với chính nó Cửu trùng đài là một tác phẩm nghệ thuật kinh điển, là giấc mơ của bao con người làm nghệ thuật. Nếu được xây dựng thành công thì đây sẽ là tác phẩm kinh điển để lại giá trị cho trăm ngàn năm sau, là di tích của đất nước. Nhưng thực tế đây chỉ là một giấc mơ vì nó sẽ không thể thành hiện thực, là sự tồn tại ngắn ngủi, là thực tế đẫm xương máu của người dân khi đánh đổ xây dựng nó.

• Khi Cửu trùng đài bị đốt rụi, Vũ Như Tô và Đan Thiềm đau đớn xót xa còn nhân dân thì hò reo ăn mừng. Vũ Như Tô tuyệt vọng “rú” lên “Đốt thực rồi! Đốt thực rồi!”.

Câu 6 trang 141 SGK Văn 11/1 Kết nối tri thức

Vở kịch gợi cho bạn suy nghĩ gì về mối quan hệ giữa nghệ thuật và cuộc sống, giữa lý tưởng và thực tế, giữa cá nhân và lịch sử?

Qua tác phẩm ta nhận thấy, nghệ thuật và cuộc sống phải song hành với nhau. Không thể vì quá chìm đắm trong nghệ thuật mà xa rời cuộc sống, dẫm lên lợi ích của những người khác. Không được sống trong u mê, ảo ảnh mà xa rời thế giới thực, quên đi những giá trị của cuộc sống. Không thể vì sự cao siêu nhất thời mà khiến cho bao con người đau khổ.

Câu 7 trang 141 SGK Văn 11/1 Kết nối tri thức

Trong lời đề tựa kịch Vũ Như Tô, Nguyễn Huy Tưởng viết:

“Than ôi! Như Tô phải hay những kẻ giết Như Tô phải? Ta chẳng biết.

Cầm bút chẳng qua cùng một bệnh với Đan Thiềm.”

Lời đề tựa này cho thấy thái độ gì của tác giả đối với các nhân vật? Thái độ đó được biểu hiện như thế nào qua văn bản Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài?

• Lời tựa chính là sự băn khoăn mâu thuẫn của tác giả khi cuộc sống và nghệ thuật khó có thể vẹn toàn cả hai. Chúng ta không thể vừa muốn có tác phẩm nghệ thuật hùng vĩ để đời nhưng vẫn khiến cho tất cả dân chúng hạnh phúc.

• Nếu Vũ Như Tô không nhận lời xây dựng Cửu trùng đài thì vua Lê Tương Dực cũng sẽ không thể yêu cầu nhân dân thỏa mãn mong muốn của mình. Khát vọng của Vũ Như Tô là đúng đắn nhưng nó lại chưa phù hợp với thực tế của nhân dân, vô tình tạo ra gánh nặng cho toàn dân chúng.

• Đan Thiềm và Vũ Như Tô dù yêu nghệ thuật nhưng lại quá u mê ngu muội quên đi thực tế. Có thể yêu nghệ thuật vì nghệ thuật nhưng phải có sự ủng hộ của nhân dân, phải song hành với lợi ích của đa số người, phải phù hợp với thực tế.

2.3 Kết nối đọc viết trang 141 SGK Văn 11/1 Kết nối tri thức

Vĩnh biệt Cửu trùng đài chính là thực tế giữa nghệ thuật cao quý với cuộc sống thường ngày của mỗi con người. Hầu như mỗi người đều có một tài năng riêng của mình, muốn thể hiện muốn cống hiến cho đời nhưng đâu phải ai cũng có thể cân bằng thỏa mãn nghệ thuật với cuộc sống. Ước mơ đấy luôn đẹp, luôn đúng đắn nhưng nó không được quá viển vông để có thể biến thành sự thực. Ước mơ đấy cũng không được làm ảnh hưởng đến những người xung quanh. Để đạt được ước mơ của mình, con người phải từng bước từng bước nỗ lực để sớm biến ước mơ thành hiện thực.

3. Soạn bài Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài chân trời sáng tạo

3.1 Trả lời câu hỏi trước khi đọc văn bản

Ước mơ là một thứ mà hầu như đứa trẻ nào cũng từng nghĩ đến và từng có, nhưng nó lại dần nhạt dần và biến mất theo thời gian chúng ta lớn lên. Khi mà lên lớp cô giáo hỏi ước mơ của em là gì em mới chợt nghĩ ra em muốn làm một nhà thiết kế thời trang. Đó không phải là một câu nói vui nhất thời mà là sự suy nghĩ cẩn thận sau khi nhớ đến những quyển vở vẽ đầy những bộ quần áo. Khi đó em chỉ nghĩ, làm nhà thiết kế thời trang chỉ cần có đam mê, có ý tưởng, có thể vẽ là được. Nhưng khi càng lớn lên, thực tế ngày càng đổi khác khi ngoài ý tưởng, ngoài vẽ ta sẽ cần hàng trăm những sự nỗ lực khác, không chỉ về năng lực mà còn về kinh phí. Chính vì vậy, không biết từ bao giờ ước mơ đó đã dần nhạt lại để chờ một khi em có thể tự tin hơn vào bản thân, chuẩn bị cho mình những bước đi chắc chắn để tiến đến ước mơ.

3.2 Trả lời câu hỏi khi đọc văn bản

Câu 1: Lời thoại của Vũ Như Tô và Đan Thiềm cho thấy họ có quan điểm như thế nào về hành động và cảm xúc của quần chúng nhân dân.

• Họ cảm bất ngờ và ấm ức khi mọi người đều cho rằng việc xây dựng Cửu trùng đài là sai trái.

Câu 2: Vì sao Đan Thiềm luôn cố tỏ ra lo lắng còn Vũ Như Tô lại không

• Bởi Vũ Như Tô vẫn tin rằng mình đúng, mình không làm gì sai còn Đan Thiềm đã nắm rõ được tình hình thực tế.

Câu 3: Từ lời của Nguyễn Vũ, bạn dự đoán điều gì sẽ xảy ra với các nhân vật trong đoạn trích?

• Vua là người nóng tính, không suy nghĩ nhiều khi hành động khi tát Duy Sản giữa chợ.

• Duy Sản là kẻ có sĩ diện cao, ngay sau khi bị tát đã ghi thù với vua và Nguyễn Vũ.

Câu 4: Chú ý giọng điệu các lời thoại của Đan Thiềm trong đoạn này.

• Giọng điệu và lời thoại cho thấy Đan Thiềm đang rất lo lắng, sợ hãi khi Vũ Như Tô bị đuổi giết. Nàng trân trọng người tài nên sẵn sàng đứng ra cầu xin tha mạng cho Vũ Như Tô dù phải đánh đổi bằng tính mạng của mình.

Câu 5: So sánh biểu cảm của Vũ Như Tô và quân sĩ trước sự sụp đổ của Cửu Trùng Đài.

• Vũ Như Tô: xót xa đau đớn khi thấy Cửu Trùng Đài bị thiêu rụi

• Quân sĩ: Vui mừng hò reo, hả hê khi thấy biểu cảm của Vũ Như Tô và Cửu Trùng Đài trong biển lửa.

3.3 Trả lời câu hỏi sau khi đọc văn bản

Câu 1 trang 119 SGK Văn 11/1 Chân trời sáng tạo

• Đó là mâu thuẫn của nhân dân với tầng lớp vua chúa phong kiến. Chính trong hoàn cảnh khó khăn đấy, Trịnh Duy Sản đã nổi dậy tạo phản giết vua đốt Cửu Trùng Đài.

Câu 2 trang 119 SGK Văn 11/1 Chân trời sáng tạo

• Xung đột trong tác phẩm chủ yếu là giữa: nhân dân với vua chúa, Vũ Như Tô với những người xây dựng.

Câu 3 trang 119 SGK Văn 11/1 Chân trời sáng tạo

• Cửu Trùng Đài hiện lên như một di tích kiến trúc tráng lệ, là biểu tượng cho nghệ thuật cũng như thể hiện sự giàu có của quốc gia.

• Nhưng để có kiến trúc này đánh đổi là bao xương máu của những người dân bị bắt đi xây dựng.

• Đẹp đẽ thuần túy tính nghệ thuật nhưng Cửu trùng đài lại chỉ là nơi để vua quan chơi bời, nhậu nhẹt gái gú.

Câu 4 trang 119 SGK Văn 11/1 Chân trời sáng tạo

• Giọng điệu Đan Thiềm đầy gấp gáp, lo lắng cho tính mạng Vũ Như Tô.

• Vũ Như Tô lại bình thản như không vì ông vẫn cảm thấy mình không sai nên không phải chạy trốn.

Sổ tay Ngữ Văn tổng hợp các tips học văn hiệu quả giá chỉ bằng một cốc trà sữa. Nhanh tay đặt hàng thôi bạn ơi!!!

Câu 5 trang 119 SGK Văn 11/1 Chân trời sáng tạo

- Tương đồng khi cả hai không thể hiểu tại sao xây dựng một công trình nghệ thuật vĩ đại đó lại là sai trái. Tại sao người dân không hiểu mà đuổi giết họ.

- Khác biệt:

• Đan Thiềm nắm rõ được tình hình thực tế mà hoảng sợ, lo lắng giục Vũ Như Tô chạy trốn.

• Vũ Như Tô thì bình thản không lo sợ.

=> Từ đó ta thấy được Đan Thiềm là người trọng nhân tài, sẵn sàng hy sinh thân mình để bảo vệ người tài. Nhưng lựa chọn xây dựng cái đẹp của cô lại sai khi nó ảnh hưởng đến tính mạng và cuộc sống của vô số dân chúng. Dẫn đến việc Vũ Như Tô bị đuổi giết còn Cửu trùng đài bị thiêu rụi ngày khi chưa được xây dựng xong.

Câu 6 trang 119 SGK Văn 11/1 Chân trời sáng tạo

Ngay cả khi đối diện với cái chết, Vũ Như Tô vẫn không hiểu ông sai ở đâu, ông không hiểu nghệ thuật có gì sai mà khiến mọi người căm thù ghét bỏ đến như vậy. Ông bị giết mà lòng vẫn không phục, không tin rằng mình có tội.

Câu 7 trang 119 SGK Văn 11/1 Chân trời sáng tạo

Theo em, Vũ Như Tô là tấn bi kịch với nhiều chủ đề khác nhau. Ngay cả khi Vũ Như Tô đã chết, tác giả vẫn không khẳng định lại được là Vũ Như Tô đúng hay dân chúng là người đúng. Chính vì vậy ta có thể hiểu rằng không có cái gì là toàn diện. Cái đúng sai cũng chỉ là tương đối, sẽ thay đổi theo từng góc nhìn khác nhau.

Câu 8 trang 119 SGK Văn 11/1 Chân trời sáng tạo

• Thông điệp mà tác giả muốn để cập chính là khoảng cách giữa nghệ thuật chân chính với cuộc sống hàng ngày.

• Đó chính là lời khuyên cẩn thận với việc theo đuổi nghệ thuật. Nghệ thuật chỉ đẹp khi chúng ta theo đuổi nó đúng cách, không u mê để rồi xa rời đời sống thực tế giẫm đạp lên lợi ích của người khác.

4. Soạn bài Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài cánh diều

4.1 Trả lời câu hỏi đọc hiểu

Câu 1: Chú ý việc Vũ Như Tô hoàn toàn “sống” với Cửu Trùng Đài và không hề biết về thế cuộc?

• Vũ Như Tô chính là kiểu người hoàn toàn sống trong thế giới nghệ thuật của mình mà xa rời cuộc sống, không biết gì về thời cuộc.

• Dù trong lúc nguy cấp bị đuổi giết khi mà toàn dân căm thù mình thì ông vẫn không hiểu mình sai ở đâu, ông vẫn tự tin cho rằng mình không có lỗi nên không phải trốn chạy: “Sao bà nói lạ? Đài Cửu Trùng chưa xong, tôi trốn đi đâu. Làm gì phải trốn?”, “Tôi làm gì nên tội?”,...

• Kể cả khi Đan Thiềm hết lời khuyên ông trốn chạy đi trước để bảo toàn tính mạng thì ông vẫn nhất quyết không đi, nhất định không tin rằng nhân dân sẽ tìm cách phá đi tuyệt tác của mình.

Câu 2: Những cái chết ở đây có phải là cái chết của nhân vật bi kịch không?

Những cái chết của hoàng thượng hay Nguyễn Vũ không thể nói là cái chết của nhân vật bi kịch. Bởi lẽ các nhân vật này chết đi không phải vì lý tưởng sống tốt đẹp, không phải vì bảo vệ đất nước dân tộc,...

Câu 3: Chú ý tác dụng của những chỉ dẫn sân khấu trong văn bản

Những chỉ dẫn sân khấu trong văn bản có tác dụng làm cho sân khấu chân thực hơn, giống như những hình ảnh thực tế mà người xem có thể nhìn được đó là những tiếng quân reo dữ dội, có tiếng đổ nhà đổ cửa,...

Câu 4: Tại sao trong mắt quân khởi loạn thì Vũ Như Tô bị xếp cùng hạng với những người cung nữ?

Với người dân Vũ Như Tô cũng chỉ giống như những cung nữ bởi lẽ với họ, Vũ Như Tô cũng chỉ là người tay sai của nhà vua, làm việc cho vui không suy nghĩ hại nước hại dân.

Câu 5: Chú ý hình ảnh của Đan Thiềm trong mắt của quân khởi loạn và Ngô Hạch.

Trong mắt quân khởi loạn và Ngô Hạch thì Đan Thiềm là “Con đĩ già”, “Con dâm phụ”,...là loại người phụ nữ xấu xa chuyên đi dụ dỗ quyến rũ người khác. Đây chính là thái độ khinh bỉ với cô.

Câu 6: Lúc này có phải Vũ Như Tô hoàn toàn cô độc?

Dường như lúc này Vũ Như Tô đã trở nên hoàn toàn cô độc vì không một ai hiểu lý tưởng của ông. Xung quanh ông giờ này chỉ có sự thù địch, căm ghét muốn ông chết đi để mọi người đỡ khổ.

Câu 7: Chú ý phản ứng của quân sĩ trước lời nói của Vũ Như Tô

Trước lời nói của Vũ Như Tô, quân sĩ thực sự rất tức giận, họ coi thường những gì ông đang làm và không muốn nghe ông giải thích “Quân điên rồ, câm ngay đi không chúng ông vả vỡ miệng bây giờ” “Người ta oán mày hơn oán quỷ. Câm ngay đi.”

Câu 8: Câu nói cuối cùng của Vũ Như Tô thể hiện tâm trạng gì của nhân vật?

Câu nói cuối cùng thể hiện thái độ chán chường, chua chát, mất niềm tin vào cuộc sống cũng như là sự buông xuôi khi không còn bất cứ hy vọng vào ai nữa không thể khiến mọi người có thể hiểu mình “Thôi thế là hết. Dẫn ta đến pháp trường.”

4.2 Trả lời câu hỏi cuối bài

Câu 1 trang 95 SGK Văn 11/2 Cánh diều

Tìm những ví dụ tiêu biểu cho thấy các chỉ dẫn sân khấu của tác giả có vai trò quan trọng trong việc làm sáng tỏ bối cảnh, hành động, tâm trạng nhân vật, xung đột trong lời thoại của nhân vật.

• Những ví dụ tiêu biểu cho thấy các chỉ dẫn sân khấu của tác giả có vai trò quan trọng trong việc làm sáng tỏ bối cảnh, hành động,...

• Là phần ghi chú cho lời nói của Đan Thiềm “Tôi ở đây” - có tiếng quân reo: “Giết chết Vũ Như Tô, giết chết lũ cung nữ.”

• Là sự “thản nhiên” Bà ở đây, vậy tôi cũng ở đây, nguy biến ta cùng chịu. Chữ “thản nhiên” khi nói đến thái độ của Vũ Như Tô đã thể hiện thái độ của ông trước sự hò reo đe dọa của quân phản loạn đòi giết chết mình.

• Là biểu cảm “thở hổn hển” của Đan Thiềm khi báo tin nguy hiểm cho Vũ Như Tô. Đây chính là sự lo lắng khẩn trương của cô khi vội vàng chạy đến khuyên Vũ Như Tô chạy đi khỏi nguy hiểm.

• Là tiếng “quân ầm ầm, tiếng trống, tiếng chiêng, tiếng tù và, tiếng ngựa hí” đang nhanh chóng kéo đến bắt Vũ Như Tô.

• Tất cả những chi tiết ở trong ngoặc kép đã miêu tả không khí hoàn cảnh xung quanh của nhân vật cũng như sự việc diễn ra.

Câu 2 trang 95 SGK Văn 11/2 Cánh diều

Thống kê các nhân vật xuất hiện ở từng lớp kịch theo hướng dẫn trong bảng. Em có nhận xét gì về sự xuất hiện của các nhân vật trong các lớp kịch?

- Lớp I

• Nhân vật: Đan Thiềm và Vũ Như Tô

• Diễn biến: Đan Thiềm gấp rút đến báo tin Trịnh Duy Sản đang đưa quân phản loạn hướng đến triều đình. Họ đang tìm để bắt giết Vũ Như Tô. Đan Thiềm hết lời khuyên nhủ Vũ Như Tô chạy trốn đi nhưng Vũ Như Tô đã từ chối không chịu.

- Lớp V

• Nhân vật: Đan Thiềm và Vũ Như Tô

• Diễn biến: Lớp này thể hiện suy nghĩ của Vũ Như Tô và thái độ của ông khi nhất quyết không chạy trốn dù Đan Thiềm khuyên can như thế nào.

- Lớp VI

• Nhân vật: Kim Phượng, Đan Thiềm và các cung nữ

• Diễn biến: Nội dung nói về sự sợ hãi của Kim Phượng, Đan Thiềm và các cung nữ khi quân phản loạn đổ vào thành phá được cửa điện.

- Lớp VII

• Nhân vật: Kim Phượng, Đan Thiềm, các cung nữ, Ngô Hạnh và quân phản loạn

• Diễn biến: Quân phản loạn tràn vào thành đòi giết không chỉ Vũ Như Tô mà còn cả những người ở trong phù ông. Kim Phượng thì tìm cách đổ tội cho Vũ Như Tô và Đan Thiềm với hy vọng thoát thân. Còn Đan Thiềm thì hy sinh thân mình để xin tha chết cho Vũ Như Tô.

- Lớp VIII

• Nhân vật: Vũ Như Tô, Ngô Hạch và quân sĩ

• Diễn biến: Vũ Như Tô vẫn không hiểu thời cuộc, ông vẫn đòi gặp An Hòa Hầu để tiếp tục xây dựng Cửu Trùng Đài. Quân sĩ thì ngược lại, họ phát cuồng đòi giết ông, khinh thường ông,...

- Lớp IX

• Nhân vật: Vũ Như Tô, Ngô Hạch và quân sĩ

• Diễn biến: Đây là lúc Cửu Trùng Đài bị phá hủy, Vũ Như Tô hoàn toàn tuyệt vọng buông xuôi để quân sĩ dẫn ra pháp trường.

Câu 3 trang 95 SGK Văn 11/2 Cánh diều

Trong đoạn trích, sự xung đột trong quan điểm của Ngô Hạch và quân sĩ với quan điểm của Vũ Như Tô về Cửu Trùng Đài được thể hiện như thế nào? Vì sao có sự khác biệt này?

• Với Vũ Như Tô: ông vẫn luôn là con người tài năng, luôn sống với nghệ thuật và Cửu trùng đài chính là sản phẩm tâm huyết nhất của ông, là điều mà cả đời ông theo đuổi thực hiện.

• Với Ngô Hạch và quân sĩ: Cửu Trùng Đài chính là gánh nặng của toàn dân, là thứ khiến cho thanh niên trai tráng bị bắt đi xây dựng, rời xa gia đình thậm chí là đổ mạng vì một thứ vô bổ.

• Sự khác biệt này xuất hiện bởi tư tưởng, quan điểm và lý tưởng của Vũ Như Tô và những người này hoàn toàn trái ngược nhau.

Câu 4 trang 95 SGK Văn 11/2 Cánh diều

Phân tích những phản ứng của Vũ Như Tô trước các sự kiện dồn dập xảy ra. Từ đây, em hiểu gì về bi kịch của Vũ Như Tô?

- Bi kịch của Vũ Như Tô chính là:

• Ông đã vì nghệ thuật mà xa rời thực tế. Ông coi nghệ thuật là cuộc sống, là tính mạng của mình, sẵn sàng làm mọi thứ của để phục vụ tác phẩm đó. Nhưng dù bất cứ thời đại nào thì nghệ thuật và cuộc sống cũng phải song hành với nhau. Không thể sống chỉ vì nghệ thuật và rồi dẫm đạp lên lợi ích, tính mạng của người khác. Cửu trùng đài có thể là tuyệt phẩm có một không hai nếu được xây dựng thành công nhưng đánh đổi lại chính là việc người dân bị tăng thuế phí, biết bao gia đình phải ly tán mẹ xa con, vợ xa chồng để làm nhân công xây dựng. Đó cũng là bao nhiêu mồ hôi xương máu đã gục xuống để xây dựng từng viên gạch. Chính sự đánh đổi quá lớn này khiến cho nhân dân nổi dậy, tìm cách đánh đổ vua quan triều đình, tìm lại cuộc sống bình yên cho mình.

• Nhưng bi kịch càng lớn hơn khi chính Vũ Như Tô lại không thể nhận thức được cái sai của mình. Dù biết nhân dân bạo loạn, dù Đan Thiềm khuyên nhủ thế nào thì ông cũng không cho rằng mình sai. Ông không hiểu tại sao mọi người lại phản đối nghệ thuật gay gắt đến vậy.

• Ngay cả khi ông bị bắt thì Vũ Như Tô vẫn hiên ngang tự tin rằng mình không sai, vẫn ca ngợi sự đẹp đẽ của Cửu Trùng Đài, vẫn đòi thuyết phục An Hòa hầu để tiếp tục hoàn thiện tác phẩm này.

• Và rồi với chính ông, bi kịch lớn nhất là khi chính mắt ông nhìn thấy ước mơ cả đời bị đốt rụi. Lúc này ông hoàn toàn tuyệt vọng, ông buông xuôi và chấp nhận đi theo kiệt tác đời mình.

Câu 5 trang 95 SGK Văn 11/2 Cánh diều

Theo em, có thể nói tới những chủ đề nào trong văn bản kịch Vũ Như Tô và đoạn trích Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài?

• Có thể chọn những chủ đề khác nhau khi đọc bi kịch của Vũ Như Tô:

• Ước mơ cả đời của Vũ Như Tô cũng như tài năng nghệ thuật và khát khao hoài bão của ông.

• Sự ngưỡng mộ, trung thành với nghệ thuật, với người tài của Đan Thiềm dành cho Vũ Như Tô.

• Cái kết của Cửu Trùng Đài và nguyên nhân khiến cho nó và tác giả Vũ Như Tô bị toàn dân căm ghét.

Câu 6 trang 95 SGK Văn 11/2 Cánh diều

Trong lời đề tựa vở kịch Vũ Như Tô, Nguyễn Huy Tưởng có viết “Than ôi! Như Tô phải hay nhưng kẻ giết Như Tô phải? Ta chẳng biết.” Theo em, Vũ Như Tô phải hay không phải? Vì sao?

• Sau khi đọc toàn tác phẩm, ta có thể thấy được không có cái gì là toàn diện khi Vũ Như Tô vừa đúng vừa sai, vừa đáng thương vừa đáng trách.

• Vũ Như Tô yêu nghệ thuật, là người khẳng khái vì nghệ thuật nhưng ông lại không hiểu thời cuộc. Ông lại vì lý tưởng đẹp đẽ của bản thân mà lại hành hạ những người khác, ông bắt họ theo mình dù họ có muốn hay không. Tác phẩm chỉ hoành tráng chỉ đẹp khi tất cả mọi người vui vẻ thưởng thức chứ không phải trong lúc đất nước đói nghèo lại bắt nhân dân dồn sức dồn của làm những việc vô nghĩa.

• Nhưng nói lại thì Vũ Như Tô luôn suy nghĩ vì dân vì nước, luôn muốn lưu giữ lại cho đất nước những tác phẩm nghệ thuật đẹp nhất có giá trị đến ngàn đời sau.

Bài viết trên chính là soạn bài Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài chương trình sách mới một cách chi tiết nhất. Bài soạn này sẽ giúp các em hiểu được tác phẩm theo các cách khác nhau, hy vọng vì thế mà các em có cách nhìn tác phẩm toàn diện hơn. Vuihoc sẽ cập nhập rất nhiều bài giảng của các môn khác nhau nên hãy cùng theo dõi Vuihoc nhé!

>> Mời bạn tham khảo thêm:

• Soạn bài: Sống hay không sống - đó là vấn đề
• Soạn bài Nàng Ờm nhắn nhủ
• Soạn bài Thảo luận về một vấn đề trong đời sống (kết nối tri thức)