Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Bác sĩ chuyên khoa II Phạm Thị Tuyết Mai - Bác sĩ Sản phụ khoa - Khoa sản phụ khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.
Testosterone không phải chỉ có ở nam giới. Buồng trứng ở nữ giới sản xuất cả 2 loại hormone là estrogen và testosterone. Một lượng tương đối nhỏ testosterone được phóng thích vào máu nhờ buồng trứng và tuyến thượng thận. Estrogen và testosterone là những hormone giới tính có vai trò đối với sự phát triển của tuyến sinh dục, không chỉ vậy những nội tiết tố này còn ảnh hưởng đến các mô cơ quan khác trong cơ thể.
1. Hormone là gì?
Hormone hay nội tiết tố là các chất hoá học được một hoặc một nhóm tế bào tiết vào dịch cơ thể và có tác dụng đến các tế bào khác hoặc toàn bộ cơ thể. Về bản chất, hormone là chất truyền tin hoá học.
Số lượng và nồng độ hormone thay đổi mỗi ngày, các hormone giới tính như estrogen và testosterone được tiết ra từng đợt ngắn, thay đổi theo từng giờ, thậm chí từng phút. Sự giải phóng hormone khác nhau giữa ngày và đêm, giữa giai đoạn này chu kỳ kinh nguyệt sang giai đoạn khác.
2. Estrogen là gì?
Estrogen là một nhóm các hormone liên quan bao gồm: estriol, estradiol và estrone.
- Estriol được làm từ nhau thai. Nó được sản xuất trong quá trình mang thai.
- Estradiol là nội tiết tố sinh dục chính của phụ nữ khi sinh con. Nó được hình thành từ việc phát triển nang noãn. Estradiol chịu trách nhiệm về đặc tính ở nữ giới và chức năng tình dục. Ngoài ra, estradiol rất quan trọng đối với sức khỏe xương của phụ nữ. Estradiol góp phần vào hầu hết các vấn đề phụ khoa, bao gồm lạc nội mạc tử cung và u xơ tử cung và thậm chí là ung thư ở phụ nữ.
- Estrone lan rộng khắp cơ thể. Đây là estrogen chính sau khi mãn kinh.
Tại sao nồng độ estrogen bị suy giảm?Có một số nguyên nhân gây suy giảm nồng độ estrogen, bao gồm:
- Suy tuyến sinh dục
- Suy tuyến yên
- Sẩy thai
- Tiền mãn kinh và mãn kinh (estradiol)
- Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS)
- Chán ăn tâm thần (rối loạn ăn uống)
- Tập luyện thể dục quá mức
- Sử dụng một số nhóm thuốc như clomiphene
- Ngoài ra, một số trường hợp phụ nữ giảm estrogen khi sinh con và cho con bú.
Tại sao các vận động viên có nguy cơ bị estrogen ở mức thấp?Phụ nữ có lượng mỡ trong cơ thể thấp thường không sản xuất đủ lượng hormone sinh dục. Đây có thể là một vấn đề đối với phụ nữ như vận động viên, người mẫu và thể dục dụng cụ hoặc những người bị rối loạn ăn uống. Những phụ nữ này có nguy cơ cao bị loãng xương, xương giòn và dễ gãy sau mãn kinh.Nồng độ estrogen giảm khi mãn kinh?Nồng độ estrogen sẽ giảm khi phụ nữ ở giai đoạn mãn kinh. Đây là một sự chuyển đổi tự nhiên cho tất cả phụ nữ trong độ tuổi từ 40 đến 55. Sự suy giảm estrogen có thể xảy ra đột ngột ở những phụ nữ trẻ bị cắt bỏ buồng trứng, còn gọi là mãn kinh phẫu thuật.Tiền mãn kinh là thời kỳ chuyển tiếp trước khi mãn kinh. Sự suy giảm tự nhiên đầu tiên về nồng độ estrogen bắt đầu trong giai đoạn này. Những thay đổi sinh lý khác cũng bắt đầu. Phụ nữ trải qua thời kỳ tiền mãn kinh có thể bị tăng cân cùng với các triệu chứng mãn kinh khác. Ví dụ, có thể có kinh nguyệt không đều, bốc hỏa và khô âm đạo.Trung bình, mãn kinh xảy ra ở tuổi 51. Khi đó, cơ thể phụ nữ sản xuất ít estrogen và progesterone. Việc giảm nồng độ estrogen khi mãn kinh có thể gây ra các triệu chứng khó chịu, bao gồm:
- Nóng bừng
- Đổ mồ hôi đêm
- Khô âm đạo hoặc ngứa
- Giảm hoặc mất ham muốn tình dục
Một số phụ nữ có sự thay đổi tâm trạng. Điều đó có thể có hoặc không liên quan đến việc giảm nồng độ estrogen. Nồng độ estrogen thấp hơn cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim, đột quỵ, loãng xương và gãy xương của phụ nữ.Tại sao nồng độ estrogen tăng?
- Ở giai đoạn dậy thì, nồng độ estrogen tăng cao, hormone này có vai trò quan trọng trong sự phát triển của bộ ngực, tạo đường cong mềm mại cho cơ thể, hông đầy đặn hơn, có lông mu, lông nách.
- Nồng độ estrogen cao ở phụ nữ thừa cân, béo phì.
- Nồng độ estrogen tăng ở thai kỳ khỏe mạnh.
- Estrogen tăng ở những người có khối u buồng trứng, u tuyến thượng thận.
- Ngoài ra, một số thuốc như steroid, ampicillin, thuốc có chứa estrogen, phenothiazin và tetracycline có thể làm tăng nồng độ estrogen.
3. Điều gì xảy ra khi nồng độ testosterone tăng hoặc giảm?
Nếu cơ thể sản xuất quá nhiều testosterone, bạn có thể có kinh nguyệt không đều hoặc bị mất kinh. Ngoài ra, testosterone cao gây nổi nhiều mụn, rậm lông, âm vật phát triển to hơn, tăng phát triển cơ bắp và làm cho giọng nói trầm hơn.
Nồng độ testosterone cao cũng có thể dẫn đến vô sinh và thường thấy trong hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS). Hội chứng buồng trứng đa nang là tình trạng nội tiết đôi khi gặp ở phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ gặp khó khăn khi mang thai. Phụ nữ mắc PCOS có các triệu chứng tương tự như những người có nồng độ testosterone cao, bao gồm:
- Béo phì
- Tóc quá mỏng
- Mụn trứng cá
- Kinh nguyệt không đều
Hội chứng buồng trứng đa nang là rối loạn liên quan đến:
- Nồng độ nội tiết tố nam tăng cao
- Kháng insulin
- Không dung nạp carbohydrate - điều kiện khiến bạn dễ tăng cân
- Nồng độ HDL (cholesterol tốt) thấp
- Triglyceride tăng cao
- Nồng độ LDL (cholesterol xấu) cao
- Béo phì
- Huyết áp cao
Ở phụ nữ lớn tuổi mắc hội chứng buồng trứng đa nang, sự hiện diện của các yếu tố nguy cơ này làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim.
Vào thời kỳ mãn kinh, phụ nữ bị suy giảm testosterone. Sự suy giảm đó có thể tương quan với giảm ham muốn tình dục. Một số nghiên cứu chỉ ra rằng liệu pháp thay thế testosterone có thể có lợi cho chức năng tình dục ở một số phụ nữ tiền mãn kinh và mãn kinh. Liệu pháp thay thế testosterone không được sử dụng cho những phụ nữ bị ung thư vú hoặc ung thư tử cung. Nó có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch hoặc bệnh gan.
4. Làm sao để biết nồng độ hormone sinh dục quá cao hay quá thấp?
Để kiểm tra nồng độ hormone sinh dục, khách hàng cần đến các cơ sở y tế chuyên khoa để được thăm khám cụ thể. Bác sĩ sẽ thực hiện kiểm tra thể chất, đánh giá tình hình sức khỏe và các triệu chứng của bạn để xác định xem có cần thêm xét nghiệm để kiểm tra nồng độ hormone hay không. Những xét nghiệm này quan trọng nếu như bản thân mắc hội chứng buồng trứng đa nang hoặc đã ngừng kinh nguyệt do tập luyện thể thao quá mức hoặc chán ăn tâm thần. Nếu các xét nghiệm cho thấy mức độ hormone bất thường, bác sĩ có thể kê đơn điều trị hiệu quả.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
