Sự bùng phát của đại dịch Covid19 bắt đầu vào tháng 12 năm 2019, cùng thời điểm với mùa cúm nổi lên hàng năm. Tuy nhiên, vì các phương pháp điều trị và tiên lượng giữa Covid-19 và cúm là khác nhau, nên cần phải phân biệt chính xác hai loại bệnh nhiễm trùng đường hô hấp này để tránh nhầm lẫn ban đầu, ảnh hưởng đến quá trình chẩn đoán lâm sàng và đưa ra phương án điều trị phù hợp. Vậy, sự khác biệt giữa cảm cúm và Covid-19 như thế nào? Cách nhận biết chính xác triệu chứng ra sao? Cùng chuyên gia VNVC tìm hiểu chi tiết trong bài viết phân biệt cảm cúm và Covid dưới đây!
Triệu chứng giống nhau giữa cảm cúm và Covid
Vào những ngày đầu nhiễm bệnh, cúm và Covid-19 thường rất khó phân biệt do biểu hiện các triệu chứng nhẹ tương tự như cảm lạnh thông thường ở giai đoạn đầu. Theo các chuyên gia y tế, cả Covid-19 và cúm đều có mức độ biểu hiện triệu chứng khác nhau, từ không có triệu chứng đến các triệu chứng nhẹ và nghiêm trọng, cụ thể như sốt, ớn lạnh, ho, khó thở, thở hụt hơi, mệt mỏi, đau họng, chảy nước mũi, nghẹt mũi, đau nhức cơ thể, đau đầu, nôn mửa, tiêu chảy, thậm chí thay đổi hoặc mất vị giác/khứu giác (tình trạng này thường gặp hơn ở bệnh nhân Covid-19).
Bên cạnh đó, cả Covid-19 và cúm đều có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng, chẳng hạn như viêm phổi, hội chứng suy giảm hô hấp cấp tính, suy đa tạng, viêm cơ tim hoặc viêm não, đột quỵ, thậm chí tử vong. Nhiều người bị cúm hoặc các triệu chứng nhẹ của Covid-19 có thể hồi phục tại nhà bằng cách nghỉ ngơi đầy đủ và bổ sung đủ nước. Tuy nhiên, trong một số trường hợp bệnh trở nặng, người bệnh cần khẩn trương đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời.
Theo nghiên cứu, mặc dù cả cúm và Covid-19 đều gây ảnh hưởng ở mọi đối tượng, nhưng có một số nhóm đối tượng mang yếu tố nguy cơ, khi mắc bệnh sẽ thường trở nặng và tỷ lệ tử vong cao hơn, chẳng hạn như: Người lớn tuổi (trên 65 tuổi); người mắc bệnh mãn tính như béo phì, tim mạch, bệnh phổi (hen, COPD, tâm phế mạn..), đái tháo đường, phụ nữ đang mang thai hoặc trong thời kỳ hậu sản, người có hệ thống miễn dịch suy yếu, người mắc hội chứng down…
Sự khác biệt giữa cảm cúm và Covid ra sao?
Cúm và Covid-19 đều là các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp, gây ra các triệu chứng biểu hiện ban đầu khá giống nhau và rất khó để phân biệt. Tuy nhiên, 2 căn bệnh này vẫn có những điểm đặc trưng riêng biệt, có thể dựa vào để phân biệt, cụ thể như sau:
1. Triệu chứng khác biệt giữa cảm cúm và Covid
Triệu chứng giữa cúm và Covid-19 có những điểm tương đồng nhưng vẫn mang những điểm riêng biệt về thời gian khởi phát, hồi phục, mức độ và tần suất xuất hiện của các triệu chứng, chẳng hạn như:
- Thời gian khởi phát: Có thể mất từ 2 - 19 ngày để các triệu chứng của Covid-19 xuất hiện, trong khi các triệu chứng của cúm xuất hiện nhanh và xu hướng phát triển trong vòng 1 - 3 ngày sau khi tiếp xúc với virus;
- Mất vị giác và khứu giác: Tình trạng này hầu như rất hiếm khi xảy ra ở bệnh nhân cúm, nhưng khoảng 60% bệnh nhân Covid-19 được ghi nhận tình trạng này vào năm 2021;
- Thời gian kéo dài: Đối với hầu hết trường hợp, các triệu chứng cúm kéo dài từ 3 - 7 ngày và hậu cúm dư âm cảm giác mệt mỏi và hơi không khỏe trong khoảng một tuần (hoặc lâu hơn). Trong khi đó, một số báo cáo cho rằng các triệu chứng của bệnh nhân Covid-19 có thể kéo dài trong nhiều tuần, nhiều tháng. Một cuộc khảo sát vào năm 2023, ước tính có khoảng 14% người Mỹ đã từng trải qua Covid kéo dài tại một thời điểm nào đó.
Bảng so sánh sự khác biệt giữa Cúm và Covid về triệu chứng trong biểu đồ dưới đây như sau: (2)
Triệu chứng Cúm Covid19 Triệu chứng khởi phát Nhanh, đột ngột Từ từ Đau cơ, đau nhức cơ thể Có Có Đau hoặc khó chịu ở ngực Có Có Ớn lạnh Có Có Ho Ho nhẹ, kho khan Ho dữ dội Đau đầu Có Có Sốt (trên 38 độ C) Phổ biến (kéo dài 3 - 4 ngày) Đôi khi (kéo dài 2 - 7 ngày) Mất vị giác Hiếm gặp Có Mất khứu giác Hiếm gặp Có Sổ mũi Thỉnh thoảng Có Khó thở hoặc thở hụt hơi Thỉnh thoảng Có Đau họng Thỉnh thoảng Có Mệt mỏi Có Có2. Nguyên nhân của cảm cúm và Covid
Sự khác biệt giữa cảm cúm và covid trên phương diện nguyên nhân như thế nào? Cúm và Covid-19 đều là những bệnh đường hô hấp có khả năng lây lan cao nhưng do các loại virus khác nhau gây ra. Bệnh cúm do virus cúm gây bệnh, phổ biến là virus cúm A hoặc virus cúm B, gây ra các mùa cúm hàng năm (gọi là mùa hô hấp). Trong khi đó, Covid 19 do một loại virus Corona có tên SAR-CoV-2 gây bệnh.
Cơ thể con người chưa từng trải qua loại virus này trước khi bắt đầu đại dịch năm 2019 nên chưa có cơ hội tạo kháng thể chống lại nó. Ngoài ra, virus Corona còn có nhiều biến thể, một trong số đó có tốc độ lây lan nhanh hơn và xuất hiện nhiều biến chứng riêng biệt.
3. Phân biệt cảm cúm và Covid bằng tốc độ lây lan
Tốc độ lây lan cũng là cách để thấy được sự khác biệt giữa cảm cúm và Covid. Cả Covid và cúm đều có thể lây lan giữa những người ở gần hoặc tiếp xúc gần với nhau. Cả hai loại virus gây bệnh này đều lây lan chủ yếu qua các hạt chứa virus được đẩy ra ngoài khi người mắc bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện. Những hạt này có thể rơi vào miệng hoặc mũi của những người khỏe mạnh ở gần hoặc vô tình bị hít vào đường hô hấp. Trong một số trường hợp, chẳng hạn như môi trường trong nhà có thông gió kém, các hạt nhỏ chứa virus có thể lây lan xa hơn và gây nhiễm trùng nhanh hơn.
Hầu hết sự lây lan đều do tiếp xúc với các hạt chứa virus, tuy nhiên một người có thể nhiễm bệnh khi chạm vào người khác (ví dụ như bắt tay với người có virus trên tay) hoặc chạm vào bề mặt hoặc vật thể có virus, sau đó chạm vào miệng, mũi hoặc mắt của mình.
Trong khi virus gây bệnh cúm và Covid-19 được cho là lây lan theo những cách tương tự nhau, thì các nhà nghiên cứu quan sát cho thấy Covid19 lây lan dễ dàng và nhanh chóng hơn so với virus cúm. Theo kết quả nghiên cứu, số sinh sản hoặc số ca nhiễm thứ cấp từ một cá nhân ở bệnh cúm là 1,3, trong khi Covid-19 từ 2 - 2,5. Điều này có nghĩa Covid-19 dễ lây nhiễm hơn vì một cá nhân bị nhiễm có thể lây truyền virus cho 2 - 2,5 người. (3)
Một lo ngại lớn nhất đối với Covid-19, là các ca nhiễm không triệu chứng cũng có thể lây truyền bệnh ngay cả khi bản thân người bệnh không có bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng nào.
4. Cách phân biệt Covid và cảm cúm bằng thời gian ủ bệnh
Theo kết quả nghiên cứu, những người mắc Covid-19 có thời gian ủ bệnh 2 - 14 ngày và lây nhiễm trong 10 ngày hoặc lâu hơn sau khi các triệu chứng đầu tiên xuất hiện (4). Trong khi người mắc bệnh cúm có thời gian ủ bệnh 1 - 4 ngày và khả lây nhiễm trong khoảng một ngày trước khi các triệu chứng xuất hiện. Có thể thấy, thời ủ bệnh và lây truyền của Covid-19 dài hơn cúm gấp 3 lần.
5. Khác biệt về biến chứng và mức độ nghiêm trọng
Mặc dù cả cúm và Covid19 có nhiều triệu chứng trùng lặp và thậm chí gây ra nhiều biến chứng tương tự, nhưng vẫn tồn tại một số điểm riêng biệt. Tiến sĩ Tedros Adhanom Ghebreyesus, Tổng Giám đốc WHO cho biết, Covid-19 gây ra bệnh nghiêm trọng hơn cúm theo mùa, vì đây là loại virus mới nên chưa có nhiều người mang khả năng miễn dịch, dẫn đến nguy cơ nhiễm trùng cao hơn và biến chứng nặng hơn. (5)
Có thể bạn quan tâm: Biến chứng của covid 19 nguy hiểm như thế nào?
Sự khác biệt giữa cảm cúm và Covid về biến chứng và mức độ nghiêm trọng.
Biến chứng của bệnh cúm Biến chứng của Covid 19 - Nhiễm trùng xoang;- Nhiễm trùng tai;
Nghiêm trọng:
- Viêm phổi;
- Viêm cơ tim;
- Viêm não;
- Viêm mô cơ;
- Suy đa cơ quan;
- Nhiễm trùng huyết;
- Tình trạng bệnh mãn tính trở nên tồi tệ hơn;
- Biến chứng nghiêm trọng nhất là tử vong.
- Viêm phổi;- Hội chứng hô hấp cấp tính nặng (có dịch trong phổi);
- Nhiễm trùng huyết;
- Các biến cố tim mạch (đau tim, đột quỵ);
- Suy thận;
- Suy đa cơ quan;
- Theo kết quả nghiên cứu, biến chứng của Covid19 còn có thể kể đến như rụng tóc, suy tim, rối loạn tâm trạng và chứng mất trí nhớ ghi nhận;
- Biến chứng nghiêm trọng nhất là tử vong.
Mặc dù cả hai căn bệnh đều có thể gây tử vong, nhưng virus Corona đã gây ra nhiều thiệt hại hơn kể từ khi xuất hiện. Trong mùa cúm 2018 - 2019, cúm đã gây ra 34.157 ca tử vong ở Hoa Kỳ, trong khi năm 2020, Covid-19 là nguyên nhân gây 345.323 ca tử vong ở Hoa Kỳ. Theo ghi nhận, tỷ lệ tử vong do cúm theo mùa thay đổi theo từng năm với khoảng 0,1%, trong khi đó Covid19 gây ra tỷ lệ tử vong đến 2%. Dịch cúm thảm khốc nhất vào năm 1918, được gọi là cúm Tây Ban Nha, có tỷ lệ tử vong lên đến 2,5%.
Có thể bạn quan tâm: Cách phân biệt cúm A và Covid nhanh chóng, chính xác.
Cách chẩn đoán chính xác tình trạng cảm cúm và Covid
Cách chẩn đoán tương đối chính xác tình trạng cảm cúm và Covid-19 chính là thực hiện xét nghiệm kháng nguyên nhanh FluA/B và SAR-CoV-2, để phát hiện và phân biệt nhanh 2 căn bệnh này. Quá trình xét nghiệm thực hiện đơn giản và có kết quả nhanh chóng trong vòng 15 - 30 phút, với 4 bước như sau:
- Bước 1: Thu thập mẫu dịch mũi họng: Đưa tăm bông vô trùng vào lỗ mũi của bệnh nhân, xoay tăm bông 3 - 4 lần vào bề mặt mũi họng, sau đó để tăm bông tại chỗ trong 10 giây để thấm dịch tiết, rồi từ từ rút tăm bông ra khỏi khoang mũi;
- Chuẩn bị mẫu: Nhét tăm bông vào ống đệm chiết, trong khi bóp ống đệm, khuấy tăm bông ít nhất 10 lần. Lấy tăm bông ra trong khi bóp hai bên ống để chiết chất lỏng ra khỏi tăm bông và nhấn chặt nắp vòi phun vào ống. Lưu ý, không bóp ống có thể dẫn đến kết quả không chính xác do có quá nhiều dung dịch đệm trong tăm bông;
- Thực hiện thử nghiệm: Đặt thiết bị thử trên bề mặt phẳng và nhỏ 4 giọt mẫu đã chiết xuất theo góc 90 độ vào hốc mẫu của thiết bị thử;
- Đọc kết quả: Đọc kết quả thử nghiệm sau 15 - 30 phút, không chạm hoặc di chuyển thiết bị thử nghiệm cho đến khi có thể đọc kết quả. Lưu ý, kết quả xét nghiệm được đọc trước 15 phút hoặc sau 30 phút có thể không chính xác.
Vì sao người bệnh thường nhầm lẫn giữa cảm cúm và Covid?
Cúm và Covid-19 đều là bệnh do virus đường hô hấp gây ra, biểu hiện các triệu chứng tương tự nhau trong giai đoạn đầu nhiễm bệnh như sốt, mệt mỏi, ho, đau họng, sổ mũi, hụt hơi, đau nhức cơ thể, nôn mửa, tiêu chảy… nên hai căn bệnh này thường dễ bị lầm tưởng, dẫn đến nhầm lẫn trong chẩn đoán và sai trong quá trình đưa ra phương án điều trị.
Thực tế, nhiều bác sĩ cho biết triệu chứng Covid19 và cúm đang ngày càng trở nên giống với cảm lạnh, khiến nhiều người bệnh chủ quan đây chỉ là “bệnh vặt” mà không thăm khám bác sĩ. Người bệnh thường chỉ mua thuốc không kê đơn “qua loa” để làm thuyên giảm triệu chứng, nhưng việc này đôi khi mang lại nguy hiểm, có nguy cơ dẫn đến bội nhiễm và biến chứng nặng.
Cách điều trị cảm cúm và Covid như thế nào?
Đối với các trường hợp mắc bệnh Cúm và Covid 19 ít nghiêm trọng, các chiến lược tự chăm sóc đơn giản có thể làm giảm các triệu chứng và giúp cơ thể phục hồi nhanh hơn. Các lựa chọn bao gồm:
- Thuốc giảm đau không kê đơn: Acetaminophen và Ibuprofen có thể giúp làm giảm các triệu chứng như đau nhức cơ và sốt. Không dùng Aspirin cho trẻ em dưới 16 tuổi vì nó được biết là gây ra một căn bệnh hiếm gặp nhưng có thể gây tử vong, hội chứng Reyes;
- Thuốc giảm ho không kê đơn: Thuốc ho dạng viên ngậm và dạng kẹo ngậm có thể giúp làm giảm các triệu chứng như đau họng và ho;
- Bổ sung nước: Uống nhiều nước, trà nóng và các thực phẩm lỏng nóng như súp để ngăn ngừa mất nước;
- Nghỉ ngơi: Tránh các hoạt động gắng sức và cố gắng ngủ ít nhất 7 - 9 tiếng vào ban đêm, giúp cơ thể chống lại nhiễm trùng và phục hồi đúng cách. Theo các chuyên gia, cách ly tại nhà là cách để duy trì năng lượng và ngăn ngừa sự lây lan virus hiệu quả nhất;
- Máy tạo độ ẩm: Máy tạo độ ẩm có thể duy trì độ ẩm dễ chịu trong phòng và làm giảm các triệu chứng về đường hô hấp như ho khan…
- Theo dõi triệu chứng: Theo dõi các triệu chứng và tìm kiếm sự chăm sóc y tế nếu bệnh trở nên trầm trọng và cảm thấy khó thở.
Xem thêm: Cách chữa cúm tại nhà hiệu quả giúp bạn nhanh khỏi.
1. Điều trị bệnh cảm cúm
Bên cạnh đó, các loại thuốc kháng virus được dùng để rút ngắn thời gian của các triệu chứng của cúm, đặc biệt hiệu quả nếu dùng trong vòng 48 giờ kể từ khi xuất hiện triệu chứng. Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) chấp nhận các loại thuốc kháng virus cho bệnh cúm, bao gồm:
- Tamiflu (oseltamivir phosphat);
- Relenza (zanamivir);
- Rapivab (peramivir);
- Xo Fluza (baloxavir marbocyl).
2. Điều trị Covid
Covid 19 có thể sử dụng các thuốc kháng virus để điều trị thuyên giảm triệu chứng một cách hiệu quả, cụ thể như sau:
- Nirmatrelvir và ritonavir (Paxlovid);
- Molnupiravir (Lagevrio);
- Remdisivir (Thuốc Veklury).
Cần lưu ý: Luôn tham khảo ý kiến bác sĩ chăm sóc sức khỏe để được hướng dẫn cụ thể, đặc biệt nếu các triệu chứng nghiêm trọng hoặc có tình trạng sức khỏe tiềm ẩn cần được chăm sóc y tế chuyên biệt.
Cách phòng ngừa bệnh cảm cúm và Covid
Cách phòng bệnh cảm cúm và Covid-19 hiệu quả nhất chính là tiêm vắc xin phòng ngừa. Các vắc xin thế hệ mới ngày nay đều có khả năng phòng bệnh do virus cúm và Coronavirus gây ra một cách an toàn và hiệu quả. Đối với vắc xin cúm, cần phải tiêm nhắc lại hằng năm, định kỳ theo mùa cúm.
Bên cạnh đó, mọi người cũng cần duy trì một số thói quen sinh hoạt lành mạnh để hạn chế nguy cơ lây nhiễm virus như:
- Rửa tay thường xuyên: Sử dụng xà phòng và nước ấm trong ít nhất 20 giây và sử dụng nước rửa tay có cồn khi không có xà phòng và nước;
- Che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi: Sử dụng khăn giấy, khăn tay hoặc khuỷu tay để che tránh các giọt bắn khi ho và hắt hơi;
- Tránh tiếp xúc với người bệnh: Tránh tiếp xúc gần với người bệnh hoặc người nghi ngờ nhiễm bệnh;
- Đeo khẩu trang: Luôn đeo khẩu trang khi đến nơi đông người hoặc đến nơi có môi trường ô nhiễm, nhiều khói bụi;
- Tránh chạm tay vào mặt: Không đưa tay lên mắt, mũi và miệng nếu chưa rửa tay sạch sẽ;
- Giữ cơ thể có đủ nước và đầy đủ dinh dưỡng: Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh và uống nhiều nước để hỗ trợ hệ thống miễn dịch;
- Giấc ngủ chất lượng: Đủ 7 - 8 tiếng/ ngày, giấc ngủ ngon và sâu có thể tái tạo năng lượng, tăng cường khả năng phòng vệ cho cơ thể;
- Thực hiện các biện pháp phòng ngừa khi đi du lịch: Thận trọng khi đi du lịch, đặc biệt là trong thời gian bùng phát cúm hoặc Covid-19, tuần thủ các hướng dẫn được khuyến nghị;
- Thực hiện cách ly khi bị bệnh: Trong trường hợp bị bệnh, hãy ở nhà và tránh tiếp xúc gần với mọi người xung quanh để hạn chế nguy cơ lây lan mầm bệnh cho người khác. Nếu có kết quả xét nghiệm dương tính với Covid-19, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) Hoa Kỳ khuyến cáo nên tự cách ly cho đến khi hết sốt trong ít nhất 24 giờ mà không cần dùng thuốc hạ sốt hoặc thấy các triệu chứng cải thiện trong ít nhất 24 giờ.
Xem thêm: Cách phòng ngừa bệnh cúm mùa hiệu quả và an toàn.
Các loại vắc xin phòng ngừa cảm cúm và Covid hiện nay
Hiện tại, vắc xin cúm mùa có 4 loại được cấp phép sử dụng và triển khai tiêm phòng bao gồm: Vaxigrip Tetra (Pháp), Influvac Tetra (Hà Lan), GC Flu Quadrivalent (Hàn Quốc) và Ivacflu-S (Việt Nam). Các loại vắc xin cúm đều được sản xuất theo cơ chế bất hoạt, có khả năng phòng ngừa cả 4 chủng virus cúm A (H1N1, H3N2) và cúm B (Yamagata, Victoria), được chỉ định cho trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên và người lớn.
Vaxigrip Tetra Influvac Tetra GC Flu Quadrivalent Ivacflu-S Pháp Hà Lan Hàn Quốc Việt Nam - Trẻ từ 6 tháng tuổi đến dưới 9 tuổi chưa tiêm cúm: tiêm 2 mũi, cách nhau ít nhất 4 tuần và tiêm nhắc hằng năm;- Trẻ từ 9 tuổi trở lên và người lớn: Tiêm duy nhất 1 mũi và nhắc lại hằng năm.
- Người từ 18 tuổi đến tròn 60 tuổi: tiêm 1 mũi duy nhất và nhắc lại hàng năm.Để tham khảo chi tiết về vắc xin phòng bệnh cúm và các loại vắc xin phòng bệnh khác, Khách hàng có thể liên hệ trực tiếp với VNVC thông qua hotline 028.7102.6595 hoặc inbox qua fanpage facebook VNVC - Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em & Người lớn hoặc đến ngay các trung tâm tiêm chủng VNVC trên toàn quốc để được nhân viên chăm sóc Khách hàng hướng dẫn chi tiết, được bác sĩ thăm khám sàng lọc, tư vấn sức khỏe và chỉ định tiêm ngừa phù hợp.
Tại Việt Nam, vắc xin phòng Covid-19 được cấp phép gồm có 8 loại, được sản xuất từ các nhà sản xuất vắc xin uy tín hàng đầu trên thế giới, với phác đồ tiêm 2 mũi, cụ thể như sau:
- Vắc xin loại mARN: Vắc xin Pfizer (Mỹ) - cấp phép từ 01/02/2021, vắc xin Moderna (Mỹ) - cấp phép ngày 28/06/2021, vắc xin Comirnaty (Mỹ) - cấp phép từ ngày 16/06/2021;
- Vắc xin vectơ virus: Vắc xin AstraZeneca (Anh), vắc xin Janssen (Bỉ) - cấp phép ngày 10/09/2021 và vắc xin Sputnik V (Nga) - cấp phép từ 23/03/2021;
- Vắc xin virus bất hoạt: Vắc xin Vero Cell Sinopharm (Trung Quốc) - cấp phép ngày 03/06/2021, vắc xin Abdala (Cuba) - cấp phép từ 17/09/2021.
Bài viết trên đây đã giải thích chi tiết về “Sự khác biệt giữa cảm cúm và Covid” giúp mọi người có thể hiểu rõ hơn về hai căn bệnh hô hấp phổ biến này, từ đó có thể lên phương án can thiệp phù hợp, hỗ trợ phục hồi nhanh chóng. Hiện tại, Việt Nam đang có nhiều loại vắc xin phòng cúm và Covid-19 hiệu quả cho cả trẻ em và người lớn. Hệ thống trung tâm tiêm chủng VNVC đang có đầy đủ các loại vắc xin phòng bệnh, đa dạng trong lựa chọn, linh hoạt trong thanh toán, giúp mọi người có thể an tâm thực hiện tiêm chủng theo đúng lịch, kịp thời bảo vệ sức khỏe.
